ฝากครรภ์คุณแม่ดูแลลูกรัก

  ระยะตัวอ่อน ตั้งแต่อายุครรภ์ 5 สัปดาห์ - 10 สัปดาห์

  ในระยะนี้จะมีการสร้างอวัยวะ สำคัญต่างๆ เช่น โครงสร้างกระดูกแขนขา,ระบบเส้นเลือดหัวใจ,ประสาทและสมอง

  เกือบสมบูรณ์แล้ว เมื่อส้นสุดระยะนี้ ทารกมีขนาดเกือบ 4 ซม.

  การตั้งครรภ์ก่อให้เกิดอาการในระยะแรก โดยมากเกิดจากการเปลี่ยนแปลงของฮอร์โมน ได้แก่

1. ปัสสาวะบ่อย เนื่องจาก ปริมาณเลือดมากขึ้นมีผลทำให้ไตทำงานมากขึ้น และขยายตัวของมดลูกไปเบียดกระเพาะปัสสาวะ
2. เต้านมคัดจากการปรับสภาพของต่อมน้ำนมจากผลของฮอร์โมน คลื่นไส้อาเจียนหรือแพ้ท้อง

• คุณแม่ส่วนใหญ่จะมาพบแพทย์ในระยะนี้ ในการฝากครรภ์ แพทย์จะตรวจร่างกาย ตรวจภายใน เฉพาะรายที่จำเป็น และตรวจเลือดเพื่อฝากครรภ์
• หากอายุครรภ์ 11 สัปดาห์ขึ้นไป แพทย์จะแนะนำเรื่องการตรวจเลือดเพื่อคัดกรอง ดาวน์ซินโดรม
• มีการคัดกรองเบาหวานในรายที่มีความเสี่ยงสูงแต่ส่วนใหญ่จะตรวจเป็นมาตรฐาน

Tips

1. เนื่องจากเป็นระยะสำคัญในการสร้างระบบประสาทและสมอง คุณแม่ควรรับประทาน โฟลิคให้เพียงพอ
2. การดื่มน้ำขิงและช่วยลดอาการคลื่นไส้อาเจียนจากการแพ้ท้องโดยไม่ต้องพึ่งยา

  เมื่อสิ้นสุด 12สัปดาห์ ตัวทารกจะยาวประมาณ 6-7 ซม.
  เริ่มมีการแยกนิ้วและนิ้วเท้า,มีการสร้างผิวหนังและเล็บ ในระยะนี้ทารกจะขยับตัวได้ดี

 มดลูกจะเริ่มคลำได้เหนือหัวเหน่าเล็กน้อย ในระยะนี้มารดาจะยังอาการแพ้อยู่
 บางรายอาการจะรุนแรงจนน้ำหนักลด,ขาดน้ำมากหรือเกลือแร่ผิดปกติ

• ในรายที่หน้าท้องบางอาจฟังเสียงหัวใจทารก โดยเครื่องฟังเสียงหัวใจทารกได้

Tips

1. เพื่อหลีกเลี่ยงอาการคลื่นไส้อาเจียน ควรหลีกเลี่ยง อาหารมัน หรือมีกลิ่นแรง เช่น ผักชีต้นหอม หากมีอาการคลื่นไส้รับประทานอาหารไม่ได้ ให้ดื่มน้ำผลไม้ และรับประทานขนมปังกรอบ ครั้งละน้อยๆแต่บ่อยครั้งขึ้น
2. แต่หากอาการรุนแรงมากจนขาดน้ำทำให้มีอาการอ่อนเพลีย หน้ามืด ใจสั่น ควรพบแพทย์เพื่อตรวจหาสาเหตุเช่น ไทรอยด์ เป็นพิษ,ครรภ์แฝด,ครรภ์ไข่ปลาอุก

 เมื่อสิ้นสุดระยะนี้ทารกจะยาวประมาณ  12   เซ็นติเมตร น้ำหนักประมาณ 110 กรัม
 อาจจำแนกเพศของทารกได้ โดยการอัลตร้าซาวนด์ โดยแพทย์ที่ชำนาญ

1. มดลูกขยายขนาดมากขึ้น ประมาณ2/3 ระหว่างกระดูกหัวเหน่าและสะดือ
2. ระยะนี้เริ่มเข้าไตรมาสที่ 2 ปริมาณน้ำเลือดจะเพิ่มขึ้นมากเมื่อเปรียบเทียบกับเม็ดเลือดแดง อาจมีภาวะซีดจากการตั้งครรภ์

• แพทย์จะตรวจขนาดมดลูกเพื่อเทียบกับอายุครรภ์
• ฟังเสียงหัวใจของทารก ซึ่งจะได้ยินชัดเจนขึ้น ปกติจะอยู่ที่ 120-180ครั้ง/นาที

Tips

1. อาหารควรเน้นที่มีธาตุเหล็กและแคลเซียม โดยปกติแพทย์มักจะให้ธาตุเหล็กเสริมในทุกราย ส่วนแคลเซียมอาจเสริมด้วยการดื่มนมวันละ 2 กล่อง หรือโยเกิร์ต วันละ 2 ถ้วย ในรายที่ดื่มนมไม่ได้แพทย์อาจให้แคลเซียมเม็ดเพื่อทดแทนความต้องการที่เพิ่มขึ้นจากการตั้งครรภ์

  เมื่อสิ้นสุดสัปดาห์ที่ 20 ถือได้ว่าถึงครึ่งทางของการตั้งครรภ์แล้วน้ำหนักทารกจะมากกว่า 300 กรัม   ผิวหนังที่โปร่งจะทึบขึ้นเริ่มมีขนอ่อนและผมขึ้น ขณะอายุครรภ์ 18 สัปดาห์ มีใบหูยื่นจากศีรษะแล้ว

1. มดลูกมารดาจะถึงระดับเดียวกับสะดือ หรือวัดได้ 20 เซ็นติเมตร.จากหัวเหน่า  ส่วนใหญ่จะเริ่มรู้สึกลูกดิ้นแล้ว

• ระยะอายุครรภ์ 16 - 20 สัปดาห์ เป็นช่วงที่เหมาะสมในการทำอัลตร้าซาวด์ ดูทารกเนื่องจากเห็นอวัยวะต่างๆชัดเจนแล้ว และหากพบความผิดปกติ ยังสามารถตรวจหาสาเหตุให้พบได้ในอายุครรภ์ที่ไม่มากเกินไป
• ในรายที่มีข้อบ่งชี้ในการเจาะน้ำคร่ำ แพทย์มักจะทำในอายุครรภ์ 16-18 สัปดาห์

Tips

1.  ลูกจะเริ่มได้ยินเสียงคุณแม่แล้ว คุยกับเขาบ่อยๆและเปิดเพลงเบาๆให้เขาฟัง

  เมื่อสิ้นสุดสัปดาห์ที่ 24 ทารกจะหนักประมาณ 630 กรัมมีกล้ามเนื้อสมบูรณ์ ดิ้นแรงมาก เมื่อมีอาการสะสมไขมันใต้ผิวหนัง,ระบบท่อและถุงลมในปอดพัฒนาจนเกือบสมบูรณ์,ลูกจะจำเสียงพ่อ-แม่ได้

1. ยอดมดลูกจะอยู่เหนือสะดือ ประมาณ 1ใน 4 ระหว่างสะดือและลิ้นปี่หรือประมาณ 24 ซม.

• ตรวจขนาดของมดลูก และฟังเสียงหัวใจทารก

Tips

1. ในระยะนี้คุณแม่จะรู้สึกลูกดิ้นชัดแล้ว ควรนับลูกดิ้นทุกวัน อย่างน้อยวันละ 3 เวลา

  เมื่อสิ้นสุดสัปดาห์ที่ 28 ทารกจะตัวยาว 25 เซ็นติเมตรน้ำหนักประมาณ 1100 กรัม ระบบประสาทจะพัฒนาอย่างรวดเร็ว หากทารกคลอดก่อนกำหนดในอายุครรภ์นี้
  จะขยับแขนขาและร้องเบาๆได้ 90% จะรอดชีวิตโดยไม่มีความพิการ

1. ขนาดของมดลูกอยู่กึ่งกลางระหว่างสะดือกับลิ้นปี่หรือประมาณ 28 สัปดาห์
2. ฮอร์โมน HPL ที่กระตุ้นให้เกิดเบาหวานขณะตั้งครรภ์จะสูงขึ้นตั้งแต่ อายุครรภ์ 26 สัปดาห์

• แพทย์มักตรวจเบาหวานในขณะตั้งครรภ์ในระยะนี้เพราะผลจะชัดเจน เนื่องจากเป็นระยะที่มีการเปลี่ยนแปลงของฮอร์โมน HPL

Tips

1. คุณแม่ควรนับลูกดิ้นเนื่องจากเป็นวิธีที่มีประสิทธิภาพในการประเมินสุขภาพของทารกในครรภ์ หากทำถูกวิธีพบว่าได้ผลดีไม่แพ้เครื่องตรวจคลื่นหัวใจทารกเลยทีเดียว

   ในระยะนี้วัดความยาวจากศีรษะถึงก้นกบได้ 28 เซนติเมตร น้ำหนักประมาณ 1800 กรัม ผิวหนังยังแดงและย่น ทารกที่คลอดอายุครรภ์นี้ มักจะมีชีวิตรอด

1. ส่วนยอดของมดลูกจะอยู่ใกล้ๆลิ้นปี่ หรือวัดจากยอดมดลูกถึงหัวเหน่าได้ประมาณ 32 เซนติเมตร
2. ความเข้มข้นของเลือดอาจลดลง เนื่องจากปริมาณน้ำเลือดที่เพิ่มขึ้น หรือเรียกว่าภาวะซีดจากการตั้งครรภ์

• นอกจากจะติดตามการเจริญเติบโตของทารกแล้ว อาจมีการตรวจความเข้มข้นของเลือดซ้ำ เพื่อประเมินภาวะซีดจากการตั้งครรภ์

Tips

1. คุณแม่ควรนับลูกดิ้นทุกวัน อย่างน้อยวันละ 3 เวลา
2. รับประทานธาตุเหล็กที่แพทย์จัดให้อย่างสม่ำเสมอ

  เมื่อสิ้นสุด 36 สัปดาห์ วัดความยาวจากศีรษะถึงก้นกบได้ 32 เซนติเมตร
  น้ำหนักประมาณ 2500 กรัม

• ลำตัวกลมขึ้นและรอยย่นที่ใบหน้าจะหายไป เนื่องจากมีการสะสมของไขมันใต้ผิวหนังมากขึ้น
• ทารกจะรับรู้ความมืดและความสว่างได้ลืมตามองสิ่งต่างๆในน้ำคร่ำได้
• ทารกที่คลอดระยะนี้จะรอดชีวิต ภายใต้การดูแลที่เหมาะสม

1. ส่วนยอดของมดลูกจะอยู่ที่ลิ้นปี่ อาจทำให้คุณแม่รู้สึกอึดอัด ขนาดมดลูกที่โตอาจไปกดเส้นเลือดดำ ทำให้ขาบวมได้

• ในรายที่มีความเสี่ยง แพทย์อาจตรวจภายในเพื่อเพาะเชื้อ GBS เพื่อหายาป้องกันการติดเชื้อในระยะคลอด
• ตรวจความเข้มแข็งของทารกในครรภ์ โดยการตรวจคลื่นหัวใจของทารก
• ตรวจความดันโลหิตและดูโปรตีนในปัสสาวะ ซึ่งมีการตรวจทุกครั้งที่มาตรวจครรภ์ตามนัดอยู่แล้ว

Tips
      นอกจากคุณแม่จะนับลูกดิ้นเพื่อประเมินสุขภาพทารกแล้ว คุณแม่ต้องเฝ้าระวังสุขภาพของตนเองด้วย เช่น

1. ขาบวม ตัวบวมมาก น้ำหนักขึ้นเร็ว
2. ปวดศีรษะ
3. ปวดบริเวณชายโครงขวา

   ทารกมีพัฒนาการที่สมบูรณ์ รวมทั้งปอดและผิวหนัง พร้อมที่จะคลอดแล้ว

1. ยอดมดลูกจะมีขนาดต่ำลงจากการที่ทารกเริ่มเคลื่อนต่ำ มารดาจะรู้สึกปวดบริเวณหัวเหน่า เดินลำบากจากการที่ศีรษะทารกกดบริเวณ กระดูกเชิงกราน
2. จะเริ่มมีการบีบตัวของมดลูกถี่มากขึ้น หากนอนพักแล้วไม่ดีขึ้น แสดงว่าเริ่มเข้าสู่ระยะคลอด โดยเฉลี่ยอยู่ที่อายุครรภ์ 38 สัปดาห์

• ตรวจสุขภาพของทารก
• หากมีการบีบตัวของมดลูกบ่อยครั้ง มีการตรวจภายใน เพื่อประเมินระยะคลอด
• พิจารณาวิธีการคลอดและระยะเวลาในการคลอดตามข้อบ่งชี้ โดยปกติ หากไม่มีการเจ็บครรภ์ ไม่ควรรอเกิน 41 สัปดาห์ เนื่องจากมีความเสี่ยงที่ทารกจะขาดออกซิเจนในครรภ์ได้

Tips
      สังเกตอาการเข้าสู่ระยะคลอด ได้แก่ การบีบตัวของมดลูก น้ำเดิน มีมูกเลือด